Zastanawiasz się, kim dokładnie jest prosument w fotowoltaice? W tym artykule wyjaśniamy różnicę między prosumentem indywidualnym, zbiorowym, lokatorskim i wirtualnym. Dowiedz się, jakie są systemy rozliczeń oraz czym różni się prosument od wytwórcy energii elektrycznej. Zapraszamy do lektury!
Prosument — kto to?
„Prosument” to termin wynikający z połączenia słów „producent” i „konsument” określający osobę lub jednostkę, która równocześnie wytwarza oraz zużywa dane dobro. W kontekście sektora energetycznego prosument to osoba wytwarzająca energię na własne potrzeby przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii.
Prosument, który gromadzi energię elektryczną w domowym magazynie energii, nazywany jest „fleksumentem”. Dzięki magazynom fleksument może wykorzystywać zgromadzoną energię wtedy, gdy jest najbardziej potrzebna, zwiększając swoją niezależność energetyczną.
Kto może zostać prosumentem?
Aby stać się prosumentem, konieczne jest spełnienie kryteriów ustalonych przez ustawę o odnawialnych źródłach energii. Kluczowym warunkiem jest posiadanie mikroinstalacji podłączonej do publicznej sieci elektroenergetycznej, przy czym moc instalacji nie może przekraczać 50 kW.
Prosument jest odbiorcą końcowym, co oznacza, że energię fotowoltaiczną może wykorzystywać wyłącznie na potrzeby własne. Innymi słowy, niedozwolone jest wykorzystywanie energii elektrycznej, np. na potrzeby dystrybucji. W przypadku przedsiębiorców produkcja energii nie może stanowić przeważającej części ich działalności gospodarczej.
Prosument w fotowoltaice
Wyróżniamy cztery grupy prosumentów w fotowoltaice: indywidualni, zbiorowi, lokatorscy i wirtualni.
Prosument indywidualny
To tradycyjny model prosumenta, w którym indywidualni użytkownicy wytwarzają energię fotowoltaiczną na własne wykorzystanie. Nadwyżki wyprodukowanej energii można przekazywać do publicznej sieci energetycznej.
Prosument zbiorowy
Polega na współpracy grupy osób, np. wspólnoty mieszkaniowej. W tym modelu, mieszkańcy budynku wielolokalowego korzystają z energii wytworzonej przez wspólną instalację fotowoltaiczną. Taki system pozwala na obniżenie kosztów energii dla każdego uczestnika i sprzyja budowaniu wspólnotowych inicjatyw zrównoważonego rozwoju.
Prosument lokatorski
To stosunkowo nowa kategoria prosumenta, wprowadzona w 2023 r., skoncentrowana głównie na wspólnotach mieszkaniowych. Celem tego rozwiązania jest zachęcenie do montowania mikroinstalacji w budynkach wielorodzinnych. Kluczową korzyścią dla prosumenta lokatorskiego jest możliwość odzyskania 100% wartości energii oddanej do sieci elektroenergetycznej.
Prosument wirtualny
Ten model pozwala na inwestowanie w zieloną energię osobom, które nie mają możliwości zamontowania paneli fotowoltaicznych na swoich nieruchomościach. Umożliwia on wykorzystanie instalacji fotowoltaicznych umieszczonych w lokalizacjach odległych od miejsca zamieszkania lub działalności. Ustawa o prosumencie wirtualnym, która zacznie obowiązywać od 2 lipca 2024 roku, ma na celu rozszerzenie dostępu do odnawialnych źródeł energii dla szerszej grupy użytkowników.
Systemy rozliczania się prosumentów
Prosument w fotowoltaice może przekazywać nadwyżki energii do sieci publicznej w ramach wymiany bezgotówkowej lub sprzedawać na zasadach rynkowych.
Rozliczenie net-metering (system upustów)
Rozliczenie net-metering obowiązywało do 1 kwietnia 2022 r. W ramach tego systemu prosument mógł odliczać wyprodukowaną energię od zużytej z możliwością przechowywania nadwyżek w sieci. Nadwyżki z instalacji do 10 kW były oddawane w stosunku 1:0,8, a z większych instalacji w stosunku 1:0,7. Prosumenci mieli 12 miesięcy na wykorzystanie odesłanej energii. Instalacje zgłoszone przed 1 kwietnia 2022 r. mogą nadal korzystać z net-meteringu przez 15 lat od dnia pierwszego wprowadzenia energii do sieci.
Rozliczenie net-billing
To nowy system, w którym wprowadzane do sieci nadwyżki energii wycenia się po cenie rynkowej. Rozliczenia dokonywane są na specjalnym koncie prosumenckim, które stanowi depozyt na pokrycie kosztów energii pobranej z sieci. Okres rozliczeniowy w net-billingu wynosi 12 miesięcy, a wartość energii można wykorzystać przez rok od momentu przypisania jej do konta.
Bilansowanie 1:1
Bilansowanie 1:1 to system rozliczeniowy, który umożliwia właścicielom instalacji fotowoltaicznych odebranie z sieci dokładnie takiej samej ilości energii, jaką przekazali do niej w formie nadwyżek. Wprowadzenie systemu wiązało się z nowelizacją ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz wprowadzeniu instytucji agregatorów. Wybierając ten rodzaj rozliczenia, warto zwrócić uwagę na koszty dystrybucji, wielkość instalacji, rodzaj taryfy energetycznej, czas przechowywania energii w magazynie oraz wszelkie dodatkowe opłaty.
Prosument a wytwórca energii elektrycznej
Różnica między prosumentem a wytwórcą energii w mikroinstalacji polega na charakterze ich działalności. Prosument to odbiorca końcowy, który wytwarza energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby i nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie produkcji energii. Z kolei wytwórca energii elektrycznej to podmiot, który prowadzi działalność gospodarczą regulowaną ustawą Prawo przedsiębiorców i sprzedaje wytworzoną energię w ramach prowadzonej działalności.
Podsumowanie
Termin prosument odnosi się do osób, które jednocześnie wytwarzają i zużywają energię z odnawialnych źródeł. W fotowoltaice możemy wyróżnić kilka typów prosumentów: indywidualny, zbiorowy, lokatorski i wirtualny. Prosument może przekazywać nadwyżki energii do sieci publicznej w ramach wymiany bezgotówkowej lub sprzedawać na zasadach rynkowych. Do kwietnia 2022 r. stosowany był system net-metering, który pozwalał na odliczanie wyprodukowanej energii od zużytej. Obecnie obowiązuje system net-billing, w którym nadwyżki energii elektrycznej wprowadzane są do sieci i wyceniane po cenie rynkowej. Istnieje także system bilansowania 1:1, umożliwiający odebranie 100% energii wprowadzonej do sieci.
